Voedingsclaims kunnen leiden tot overconsumptie
En wat jij kunt doen om je niet te laten misleiden
Voedingsclaims zoals ‘suikervrij’ en ‘vetarm’ zouden ons moeten helpen gezondere keuzes te maken, maar in de praktijk werkt dat vaak averechts. Ze kunnen juist ongezond eetgedrag bevorderen.
Hoe kan dat?
Hoe voedingsclaims ons eetgedrag beïnvloeden
“Een voedingsclaim, zoals ‘laag in vet’ of ‘light’, kan mensen ertoe aanzetten dat ze er iets meer van eten. Dat is natuurlijk niet helemaal de bedoeling, maar als mensen denken dat het gezonder is, kan het wel dat effect hebben”, zegt Alie de Boer, Assistant Professor voeding & voedselinformatie van Maastricht University in Venlo, in een interview voor deze nieuwsbrief.
Soms eten we zelfs zoveel meer van bijvoorbeeld een ‘light’ pindakaas dat de totale energie-inname hoger is dan wanneer we ‘gewone’ pindakaas zouden eten. Dat blijkt uit een systematische review van elf studies. Hierin staat dat consumenten van een product met voedingsclaim …
denken dat het gezonder is.
denken dat het minder lekker is.
het aantal calorieën onderschatten.
de gepaste portiegrootte hoger inschatten.
Bovendien zijn voedingsclaims vaak misleidend. Zo kan een zak chips 33 procent minder vet bevatten, terwijl er maar 11 procent minder calorieën in zitten. Dat komt doordat er andere (ongezonde) ingrediënten aan toegevoegd zijn.
“Voedingsclaims kunnen aan de ene kant een heel goede informatiebron zijn, maar het moet wel voorzichtig geïnterpreteerd worden”, zegt de Boer. “Ik vind het heel belangrijk dat je voedingsclaims als een tool ziet en niet als heilige graal.”
Voedingsclaims op ongezonde producten verbieden?
Fabrikanten gebruiken voedingsclaims vaak om een ongezond product gezonder te laten lijken. Zelfs voor de oplettende consument is het lastig om er niet voor te vallen.
Net als in de politiek, kun je aan een voedselverpakking een eigen draai geven om de aandacht te vestigen op wat jij wil overbrengen. We doen dat zelf ook wel eens: ‘Ik heb zo’n leuke vakantie gehad’. Niet genoemd: die ellendige wachtrij op Schiphol.
Zo benadrukken fabrikanten welk ongezond ingrediënt niet in een product zit (suikervrij) of welk gezond ingrediënt er wel in zit (bron van vezels), maar deze claims geven nooit het complete plaatje weer.
Dat een product een voedingsclaim draagt wil dus niet zeggen dat het gezond is. Sterker nog, ze worden vaak gebruikt op producten die juist niet gezond zijn.
Om daar verandering in te brengen werkt de Europese Commissie (al jaren) aan ‘voedingsprofielen’. Daarmee kun je maximale waarden vaststellen voor suiker, zout en verzadigd vet. Als een product te ongezond is, mag het geen voedings- of gezondheidsclaim meer dragen.
“Voedingsprofielen geven je de mogelijkheid om claims op ongezonde producten te beperken”, zegt de Boer, “op dit moment is dat gewoon heel moeilijk.”
Wat kun jij doen om je niet te laten misleiden?
❌ Gebruik voedingsclaims als hulpmiddel, niet als leidraad
❌ Negeer loze marketingkreten, zoals ‘goed bezig’ of ‘opkikker’
❌ Let niet op productnamen, zoals ‘health’ of ‘fit’
❌ Laat je niet misleiden door mooie plaatjes van graanhalmen en fruit
✅ Kijk naar de (verplichte) ingrediëntenlijst op de achterkant
✅ Kijk naar de (verplichte) voedingswaardetabel
✅ Scan de barcode in de Kies ik gezond?-app
✅ Meld misleiding bij de NVWA, Foodwatch of Stichting Reclame Code
Het laatste nieuws
Dit zijn de meest relevante nieuwsverhalen van de afgelopen twee weken over onze voedselomgeving:
NRC: Kinderen opvoeden met intuïtief eten klinkt vooruitstrevend, maar is volgens experts lastig in een ongezonde voedselomgeving.
BNNVARA: Nieuw onderzoek toont aan dat een suikertaks leidt tot 15 tot 18 procent minder suikerconsumptie.
Vers Beton: Dit journalistieke platform bracht de opmars van fastfoodrestaurants in Rotterdam in kaart en laat zien dat de gemeente daar geen stokje voor steekt.
NOS Radio 1 Journaal: Een mijlpaal! Artsen komen met een nieuwe richtlijn voor de behandeling van het groeiend aantal mensen (ernstig) overgewicht.
De Volkskrant: Is aspartaam nu wel of niet kankerverwekkend? Wetenschappers kunnen het nog niet uitsluiten.
Tot slot
Ik ben Ingrid Cobben, journalist en voedingscoach. Met deze nieuwsbrief laat ik zien hoe politieke, economische, sociaal-culturele en fysieke aspecten onze voedselkeuzes beïnvloeden.
Ik hoor graag wat jouw grootste uitdagingen zijn om gezond te eten. Wat houdt je tegen om gezonde keuzes te maken? Stuur me je reactie per mail.
Heb je vrienden, collega’s of familieleden die ook meer willen weten over onze voedselomgeving? Deel mijn nieuwsbrief dan via deze inschrijflink.
Voor vragen, opmerkingen of als je interesse hebt om advertentieruimte te kopen, neem contact op via achterdevoedselkeuze@gmail.com.